استانداردهای سرج ارستر به طور کلی در کمیته های مختلفی مورد بحث قرار گرفته و به صورت دستورالعمل هایی کاربردی انتشار داده شده اند. مهمترین استانداردی که در کشور ما نیز بالاترین استفاده توسط مهندسین را دارد، استانداردهای کمیته IEC (International Electrotechnical Commission / کمیته بین المللی الکترونیک) است. اما نشریه های مختلف همچون NFPA، VDE و… و هندبوک های مهمی از شرکت های مختلف بحث های جامعی درباره سرج ارستر، نحوه انتخاب، نحوه نصب را به طور کامل تشریح کرده اند. استانداردهای سرج ارستر به صورت زیر تقسیم می شوند:
استاندارد IEC61643-11 :
سرج ارستر برق فشار ضعیف-پارت 11:” سرج ارستر متصل به شبکه برق فشار ضعیف-الزامات و روش های تست”
استاندارد IEC61643-11 برای تجهیزات حفاظتی مورد استفاده است که به منظور حفاظت در برابر اضافه ولتاژهای ناشی از برخورد مستقیم و یا غیر مستقیم صاعقه و یا دیگر اضافه ولتاژهای ناگهانی به کار می روند. این تجهیزات برای اتصال به شبکه برق فشار 60/50 هرتز تا ولتاژ 1000 ولت موثر تولید می شوند. ویژگی های عملکرد، روش های استاندارد برای آزمایش و ارزیابی در این استاندارد مورد بحث قرار می گیرد.
تجهیزات حفاظت در برابر اضافه ولتاژ گذرا، دارای حداقل یک المان غیر خطی است و برای محدود کردن ولتاژ و تغییر مسیر جریان به زمین به کار می روند.
اولین ویرایش استاندارد IEC61643-11، استاندارد IEC61643-1 را که در سال 2005 انتشار یافت را لغو می کند.
مهمترین تغییر در استاندارد جدید انتشار یافته، کامل شدن روش های تست، ارزیابی و آزمایش های دوره ای است.
کلیه شرکت های تولید کننده سرج ارستر بر اساس آخرین ویرایش استاندارد IEC61643-11، تست ها و آزمایشات دوره ای خود را انجام می دهند.
استاندارد IEC61643-12 :
سرج ارستر برق فشار ضعیف-پارت 12:” سرج ارستر متصل به شبکه برق فشار ضعیف-مفاهیم طراحی و انتخاب”
استاندارد IEC61643-12 مفاهیم سرج ارستر، انتخاب، عملکرد، نصب و هماهنگی سرج ارسترهای متصل به شبکه برق فشار ضعیف(60/50 هرتز و ولتاژ 1000 ولت) را توضیح می دهد.
استاندارد IEC61643-21 :
سرج ارستر جریان ضعیف-پارت 21: ” سرج ارستر متصل به شبکه های مخابراتی، سیگنالینگ و رادیویی- الزامات طراحی، تولید و تست”
استاندارد IEC61643-21 برای تجهیزات حفاظتی مورد استفاده است که در شبکه های جریان ضعیف مانند سیستم های مخابراتی، دیتا سنتر، رادیویی و… به منظور حفاظت در برابر اضافه ولتاژهای ناشی از برخورد مستقیم و یا غیر مستقیم صاعقه و یا دیگر اضافه ولتاژهای ناگهانی به کار می روند. هدف استفاده از این تجهیزات، حفاظت از تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی می باشد.
استاندارد IEC61643-22 :
سرج ارستر جریان ضعیف-پارت22: ” سرج ارستر متصل به شبکه های مخابراتی، سیگنالینگ و رادیویی- مفاهیم طراحی و انتخاب”
استاندارد IEC61643-22 مفاهیم سرج ارستر، انتخاب، عملکرد، نصب و هماهنگی سرج ارسترهای متصل به شبکه جریان ضعیف(مخابراتی، رادیویی، سیگنالینگ و…) را توضیح می دهد.
این استاندارد همچنین برای سرج ارسترهای برق و دیتا که به صورت پکیج هستند نیز استفاده می شود.
ویرایش 2015 این استاندارد، ویرایش 2004 آن را لغو می کند. تغییرات مهم فنی که در این استاندارد به چشم میخورد به صورت زیر است:
- اضافه شدن حفاظت تجهیزات POE
- مقایسه کلاس بندی سرج ارسترها در دو استاندارد IEC61643-11 و IEC61643-21
- الزامات سازگاری الکترومغناطیسی سرج ارسترها
- دوره های تست و نگه داری سرج ارسترها
استاندارد IEC61643-31:2018 :
سرج ارستر ولتاژ ضعیف-پارت 31:” سرج ارستر متصل به سیستم های فتوولتاییک-الزامات و روش های تست”
استاندارد IEC61643-31 برای تجهیزات حفاظتی مورد استفاده است که در سیستم های خورشیدی (فتوولتاییک) و اینورترهای DC به منظور حفاظت در برابر اضافه ولتاژهای ناشی از برخورد مستقیم و یا غیر مستقیم صاعقه و یا دیگر اضافه ولتاژهای ناگهانی به کار می روند. این تجهیزات حفاظتی، دارای حداقل یک المان غیر خطی هستند و برای محدود کردن ولتاژ و تغییر مسیر جریان به زمین به کار می روند.
ویژگی های عملکرد، روش های استاندارد برای آزمایش و ارزیابی در این استاندارد مورد بحث قرار می گیرد. سرج ارسترهایی که در این استاندارد مورد بحث قرار می گیرند فقط برای حفاظت در قسمت DC سیستم فتوولتاییک و اینورتر هستند و در مورد سیستم های خورشیدی با منبع ذخیره کننده انرژی هیچ صحبتی صورت نگرفته است.
https://www.youtube.com/watch?v=AoPiLg8DZ3A
استاندارد IEC62305-3 :
حفاظت در برابر صاعقه-پارت 3:” خسارات فیزیکی به ساختمان ها و خطرات جانی”
در این استاندارد به منظور جلوگیری از خسارات جانی و مالی به ساختمان ها و انسان ها، به بررسی روش های طراحی صاعقه گیر پسیو(گوی غلطان، مش، زاویه حفاظتی) پرداخته می شود.
کلیه روش های طراحی صاعقه گیر شرح داده شده است و همچنین به کاربرد سرج ارستر نیز اشاره شده است.
استاندارد IEC62305-4 :
حفاظت در برابر صاعقه-پارت 4:” تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی داخل ساختمان ها”
در این استاندارد به به منظور حفاظت تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی داخل ساختمان ها در برابر اضافه ولتاژهای ناشی از برخورد مستقیم و غیر مستقیم صاعقه ویا سوییچینگ، مباحث مربوط به همبندی و استفاده از سرج ارستر مطرح می گردد. نحوه ایجاد همبندی و طراحی و انتخاب سرج ارسترهای برق و دیتا به طور نسبتا کاملی تشریح شده است.
استاندارد NFPA780:
حفاظت در برابر صاعقه : “طراحی صاعقه گیر پسیو، الزامات همبندی و همپتانسیل سازی برای کاربردهای مختلف”
در این استاندارد طراحی انواع مکان هایی که نیاز به صاعقه گیر دارند به طور کامل شرح داده شده است و به الزامات همبندی و مکان هایی که به سرج ارستر نیاز دارند پرداخته شده است.
استاندارد Military :
استاندارد میلیتاری (ارتش) آمریکا به طور تخصصی به بررسی سرج ارستر و مدارات آن می پردازد.
در این کتاب نحوه طراحی و انتخاب سرج ارستر را به طور کامل تشریح می کند.
این استاندارد یک مرجع کامل برای یادگیری سرج ارستر و نحوه طراحی آن است.
هندبوک جامع OBO :
راهنمای جامع حفاظت در برابر صاعقه : “طراحی، نصب و اجرای سیستم صاعقه گیر و سرج ارستر”
کتابی جامع و مصور در زمینه طراحی صاعقه گیر، محاسبات ریسک، همبندی و انتخاب سرج ارستر است.
https://www.youtube.com/watch?v=AoPiLg8DZ3A
هندبوک جامع DEHN :
راهنمای جامع حفاظت در برابر صاعقه: “راهنمای جامع حفاظت در برابر صاعقه”
کامل تربن کتاب در زمینه طراحی صاعقه گیر و سرج ارستر که مبنای کار بسیاری از مهندسین در طراحی است.
در این کتاب راهکارهای کاملی برای حفاظت انواع سیستم ها شرح داده شده است.
هندبوک Phoenix :
هندبوک Phoenix : “مفاهیم حفاظت در برابر صاعقه و سرج”
کتابی مختصر و مفید در زمینه آشنایی با صاعقه و سرج است.
همچنین اطلاعات بسیار خوبی در زمینه مدارات سرج ارسترهای دیتا به خواننده می دهد.
