سرج ارستر کلاس 1 (تایپ B):

سرج ارستر کلاس 1 (تایپ B) در شبکه های برق فشار ضعیف و در طرف دوم ترانسفورماتور نصب می شوند.

وظیفه ی سرج ارستر کلاس 1 حفاظت از تجهیزات الکتریکی، الکترونیکی، کنترلی، ابزار دقیقی و… در برابر اضافه ولتاژهای گذرای خارجی که معمولا ناشی از صاعقه است.

با توجه به اینکه وظیفه سرج ارستر کلاس 1 حفاظت در برابر اضافه ولتاژها و جریان های ناشی از صاعقه می باشد، به آن سرج ارستر جریان صاعقه نیز گفته می شود. کاربرد سرج ارستر کلاس 1 (تایپ B) را می توان در مواردی دانست که خطر برخورد مستقیم صاعقه به کابل و یا تاسیسات برقی وجود دارد.

از جمله مکان هایی که سرج ارستر کلاس 1 در آن نصب می شود، شامل:

ساختمان های مرتفع و مجهز به سیستم حفاظت در برابر صاعقه (صاعقه گیر)
مکان هایی که کابل برق بصورت هوایی وارد تاسیسات الکتریکی آن مجموعه می شود.
کلیه مراکز مخابراتی رادیویی، نظامی که در سیستم خود از دکل های بلند مخابراتی در مجموعه خود بهره می بردند.
کلیه دکل های روشنایی و یا مجهز به دوربین مداربسته که یا به سیستم صاعقه مجهیز هستند و یا نیستند، اما جریان صاعقه مستقیم و یا از طریق ارت وارد سیستم آن ها می شود.
کلیه سیستم های فتوولتاییک که مجهز به سیستم صاعقه گیر هستند..

سرج ارستر کلاس 1 (تایپ B) که برخورد مستقیم صاعقه را دمپ می کنند، با ضربه جریان های 350/10 میکروثانیه شبیه سازی می شوند.

محل نصب این سرج ارستر در تابلو اصلی، بعد از کلید اصلی و قبل از RCD می باشد. اتصال این سرج ارسترها و کلیه سرج ارسترهای فشار ضعیف به صورت موازی است.

طراحی سرج ارسترها بر اساس نواحی حفاظتی صورت می گیرد و سرج ارستر کلاس 1، اولین مرحله از حفاظت در تقسیم بندی نواحی حفاظتی را تشکیل می دهد. بنابراین می توان آن را اولین خط دفاعی سیستم در برابر اضافه ولتاژ دانست.

از ویژگی های برجسته یک سرج ارستر کلاس 1:

ظرفیت بالای تخلیه جریان های صاعقه توسط وریستور
ظرفیت بالای تخلیه جریان های صاعقه توسط اسپارک گپ
ولتاژ حفاظتی پایین
زمان عملکرد کوتاه
طول عمر بالا
ماژولار
درجه حفاظتی بالا
نحمل دمای مناسب

تشریح چند واژه تخصصی

در موارد متعددی دیده شده است که متقاضیان خرید سرج ارستر با اشتباه گرفتن این محصول با تجهیزی دیگر، در پی استعلام قيمت سرج ارستر بوده که طبیعتاً به اعداد نادرستی می‌رسند . در همین رابطه تصمیم گرفتیم تا در ادامه به ذکر تفاوت‌های “سرج ارستر”، “لایتنینگ ارستر”، ” سرج سوپرسور ” و “لایتنینگ راد” بپردازیم:

Surge Arrester

سرج ارسترها با معنی تحت اللفظی «موج گیر» تجهیزاتی هستند که به منظور حراست از تأسیسات و تجهیزات الکتریکی در برابر اضافه ولتاژهای ناگهانی و گذرا، گسل‌های الکترونیکی، سوئیچینگ ، اتصال کوتاه ، جرقه و صاعقه مورد استفاده قرار می‌گیرند . لازم به ذکر است که این محصولات در د اخل جعبه‌های تقسیم نصب شده و ولتاژ را پیش از ورود آن به مدار کنترل و هدایت می‌کنند .

از رایج‌ترین انواع این محصولات که برای محدود کردن جریان و ولتاژ استفاده می شود می‌توان به مقاومت‌های غیر خطی اکسید فلز در محفظه‌های لاستیکی پرسلن یا سیلیکون که به طور موازی با مدار مورد نظر نصب می شوند تا از سرج مذکور محافظت کند اشاره کرد .

جالب است بدانید که واژه Surge Arrester عمری بسیار کوتاه‌تر از Lightning Arrester دارد، چرا که در گذشته تنها پدیده‌ای که قادر به خلق چنین اختلاف پتانسیلی بوده رعد و برق بوده است . حال اینکه با پیشرفت بشر و امکان بهره‌مندی از سیستم برق قدرت که با عمل سوئیچینگ نیز همراه است، این پدیده با عاملی انسانی هم تولید شده که موجبات تغییر نام این وسیله را فراهم کرده است .

Lightning Arrester

این محصولات که از آن‌ها تحت عنوان «صاعقه‌گیر» یاد می‌کنیم هم نظیر سرج ارسترها به منظور محافظت از مدارهای الکتریکی و دستگاه‌های متصل به آن در برابر صاعقه که دارای موج‌هایی با ولتاژ بالاست استفاده می‌شود، با این تفاوت که این محصولات در فضای خارجی ساختمان نصب می‌شود .

Surge Suppressor

«سرکوبگر موج» که آن را با نام Surge Protector یا «محافظ سرج» نیز می‌شناسیم، محصولیست که در صفحه توزیع خانه قرار داشته یا به واسطه اتصال یک وسیله برقی به پریز ، در صورت وجود ولتاژهای ناگهانی، در خط مقدم اتصال یک محصول به مدار مانع از عبور اختلاف پتانسیلی آسیب‌رسان از آن می‌شود .

Lightning rod

این قطعه به معنی «میله صاعقه» در حقیقت همان واسطه فلزی بلندیست که با نصب شدن در اماکن مرتفع یک ساختمان ، برج‌های انتقال یا مخابراتی ، مقدمات برخورد صاعقه را به منظور عدم اصابت با نواحی دیگر مهیا می‌کند . می‌دانیم که با برخورد یک صاعقه به مداری الکتریکی اختلاف پتانسیلی بسیار زیاد به مدار وارد می‌شود که بسیار خطرناک است، حال اینکه به کمک این محصولات می‌توانیم احتمال برخورد صاعقه را با یک نقطه افزایش داده و بدین ترتیب آن را دفع نماییم .

تفاوت‌های میان سرج ارستر (Surge Arrester) و برقگیر (Lightning Arrester)

سرج ارستر داخل تابلو برق نصب می‌شود در حالی که برقگیر خارج از آن
سرج ارستر از تجهیزات از داخل و برقگیر از مدارهای الکترونیکی از خارج سازه حمایت می‌کنند .
سرج ارستر از سامانه مورد نظر در برابر رعد و برق، سوئیچینگ، گسل‌های الکتریکی و سایر عواملی که به اضافه ولتاژهای ناگهانی منجر می‌شود محافظت می‌کند؛ در حالی که برقگیرها تنها برای صاعقه و موج‌های ناشی از آن مورد استفاده قرار می‌گیرند .
معمولاً قيمت سرج ارستر از برقگیرها بیشتر است .
سرج ارسترها اضافه بار را منقطع و اضافه بار را به سمت زمین می‌فرستند، در حالی که برقگیرها کل انرژی ناخواسته را از طریق کابل‌های مخصوص در زمین دفع می‌کنند .
به عنوان نکته پایانی این بخش باید افزود که یک سرج ارستر می‌تواند به جای یک صاعقه‌گیر استفاده شود، اما برعکس آن امکان‌پذیر نیست .