صاعقه گیر فعال : در یادداشت‌های قبلی گفتیم که نصب یک صاعقه‌گیر سبب می‌شود تا در وهله اول یک ساختمان از صدماتی که رعد و برق به آن وارد می‌کند در امان مانده، جان و سلامت افرادی که در آن مشغول به زندگی یا انجام فعالیت‌های روزانه خود هستند حفظ شده، ولتاژ تماسی برقرار نگردد، از تجهیزات الکترونیکی محافظت شده، ولتاژ‌های اضافه از بین رفته، ولتاژ قدرتمند صاعقه اجازه پیشروی نیافته و نهایتاً از قابلیت کار الکتریکی سامانه اطمینان حاصل شود .
در همین رابطه به این نکته هم اشاره داشتیم که به دلیل حساسیت بالایی که عملکرد صحیح این وسیله داشته و خسارات جبران‌ناپذیری که وجود اختلال در کار آن می‌تواند به بار بیاورد، لازم است تا از محصولی مانند سرج ارستر OBO که همگام با تکنولوژی روز دنیا ساخته شده است استفاده کرد؛ محصولی که شعاع حفاظتی گسترده‌ای داشته ، عمر طولانی و پربازده آن تضمین شده، در تمام طول مسیر دفع صاعقه (از نوک صاعقه‌گیر تا نقطه اتصال به هادی میانی) یکپارچه بوده و نهایتاً بتوان روی خروجی آن همانطور که در آزمون‌های آزمایشگاهی مورد تائید بوده است، در محیط‌های واقعی نیز حساب باز کرد.
صاعقه گیر فعال
با گذر از این توضیحات باید گفت که صاعقه‌گیرها (از نظر سازوکار و شیوه عملکرد) به دو زیر شاخه اصلی تبدیل می‌شوند :
1. صاعقه‌گیرهای فعال یا اکتیو (Active) که با ایجاد کانالی بالا رونده، شعاع حفاظتی را گسترش داده و با ایجاد فضایی مصنوعی در ارتفاعی بالاتر به تسریع عکس العمل این سامانه می‌انجامند و
2. صاعقه‌گیرهای غیرفعال یا پسیو (Passive) که فاقد عوامل تشدید کننده بوده و معمولاً آن‌ها را با میله‌های نوک‌تیز صاعقه‌گیرهای فرانکلین، ژوپیتر، جوجه تیغی یا کابل‌های معلق که واسطه‌هایی برای به جریان افتادن اثر میله نوک تیز (point effect) هستند می‌شناسیم .
چنانچه بخواهیم شاخه نخست را پیش گرفته و بیشتر در خصوص صاعقه گیر فعال صحبت کنیم باید بگوییم که نام دیگر این سامانه‌ها ESE است که به کمک یک منبع خارجی انرژی یا تولید آن به صورت خودکفا، اثر پدیده‌ای مثل Corona Effect را تشدید می‌نماید .
در خصوص صاعقه گیر فعال باید این نکته را هم اضافه کرد که داستان پیشرفت یا طبقه‌بندی این محصولات به همین جا ختم نشده و بنا به نوع نیروی محرکه‌ای که دارند نیز مجدداً در دسته‌هایی کوچکتر جای می‌گیرند .
• صاعقه گیر فعال وابسته که انرژی مورد نیاز خود را با برق شهری یا باتری تأمین کرده و در صورت فقدان آن‌ها عملاً کارایی خاصی ندارد و
• صاعقه گیر فعال مستقل یا خودکفا که نیازی به منبعی خارجی برای فعال شدن نداشته و از محیط اطراف خود انرژی مورد نیازش را دریافت می کند .
کرونا افکت چیست ؟
کرونا افکت یا هاله به پدیده‌ای در ارتباط با تجهیزات انتقال نیرو و فشار قوی برق گفته می‌شود که با یونیزه شدن هوای اطراف هادی در مواقعی که گرادیان ولتاژ در سطح یک هادی بیشتر از شدت دی الکتریک هوای اطراف آن گردد خودنمایی می‌کند ، سلسله رویدادهایی که می‌توانند به تخلیه جزئی انرژی الکتریکی منجر شوند .
در ادامه گفتنیست که افزایش ولتاژ، شکل ظاهری ماده رسانا، و قطرات آب و گرد و خاک نقش مهمی در ایجاد کرونا افکت داشته و اتلاف انرژی الکتریکی به همراه کاهش راندمان خطوط انتقال نیرو دو پیامد نامطلوب بروز این پدیده می‌باشند .
دسته بندی صاعقه گیرهای اکتیو خودکفا
1. صاعقه گیر اتمی
صاعقه گیرهای اتمی مستقل، انرژی مورد نیاز خود را از عنصر رادیو اکتیوی سزیم می‌گرفتند که با طول عمر زیاد خود تا سال‌ها می‌توانستند به یونیزاسیون محیط اطراف خود و جذب صاعقه‌ها کمک کنند، هرچند دو عامل نچندان مطلوب سبب شد تا ساخت این محصولات از دستور کار خارج شود.
اول اینکه این صاعقه‌گیر در همه فصول سال و تحت هر شرایطی دارای جوی یونی بوده که خود خطراتی را در پی دارد و دوم اینکه به دلیل عدم داشتن ارتباطی خوب و موثر با چاه ارتينگ ساختمان (یا هر مقصد دیگری که به دفع صاعقه کمک می‌کند) در مواردی با انفجار، آتش سوزی و متلاشی شدن سامانه حفاظتی ما روبرو می‌شود که همین عوامل به عنوان محدودیت‌هایی که با اصل برپایی این سازوکار در تضاد است باعث شد تا ساخت این محصولات از دستور کار خارج شود .
2. صاعقه گیر بادی
از آنجایی که معمولاً تولید صاعقه و برخورد آن با یک سطح در پی باد و طوفان روی می‌دهد، طراحان صاعقه گیر بادی نیز تمرکز خود را بر روی این پیش زمینه طبیعی گذاشته‌اند . در همین رابطه این محصول که در حقیقت یک محفظه توخالی با مسیر ورود و خروج باد است، در درون خود دارای یک الکترود عمودی حساس به ارتعاش است که چنانچه توسط باد لرزشی بیش از حد تعریف شده‌اش در آن روی دهد، با ایجاد الکتریسیته ساکن در سلول و تخلیه آن بین الکترود و جداره خارجی صاعقه گیر به یونیزاسیون هوای اطرافش کمک خواهد .
البته لازم به ذکر است که استفاده از این صاعقه‌گیر نیز بی عیب و عاری از ریسک و خطر نیست، چرا که با ورود یک جسم خارجی به مسیر حرکت باد و مسدود شدن آن، این وسیله از کار افتاده و از سویی دیگر وزش یک باد قدرتمند (حتی بادی گرم در وسط تابستان) نیز می‌تواند آن را به اشتباه بیاندازد که این کار به یونیزه شدن‌های بی مورد و کاهش طول عمر سلول پیزوالکتریک منتهی می‌شود .
3. صاعقه گیر خورشیدی
در خصوص صاعقه‌گیرهای خودکفا گفتیم که این محصولات به برق و باتری نیاز ندارند . در همین رابطه صاعقه گیر خورشیدی هم می‌تواند وابسته باشد و هم می‌تواند مستقل نام گیرد، چرا که پنل‌های خورشیدی به جذب انرژی، تولید برق، ذخیره و تخلیه آن‌ها در هنگام نیاز کمک می‌کنند و یک باتری انرژی به دست آمده را ذخیره می‌سازد.
اگرچه این سازوکار روش مناسبی برای مقابله با صاعقه‌های ناگهانی می‌باشد، اما فراموش نکنید که چنانچه نور خورشید به اندازه کافی به فتوسل‌ها نرسد نمی‌توان از صحت عملکرد آن‌ها به ویژه در زمان‌هایی که چند روز هوای ابری داریم مطمئن باشیم .
4. صاعقه گیر خازنی
شاید بتوان صاعقه‌گیرهای خازنی یا اتمسفریک را سامانه‌هایی هوشمند، قابل اطمینان و اقتصادی بدانیم، چرا که این محصولات در زمانی که پتانسیل الکتریکی در جو اطرافشان وجود نداشته باشند پیش دستی نکرده، فعال نشده و همانند برقیگیری پسیو عمل می‌کنند . این در حالیست که با حس نخستین بارقه‌های انرژی الکتریکی اتمسفر ، واحد شارژ را برای جمع آوری انرژی فعال می‌کند.
در حالی که این واحد در حال شارژ شدن بوده و شرایط به سمت تولید و برخورد صاعقه پیش می‌رود، با نزدیک شدن به موعد اصابت رعد و برق، واحد شارژ دستور تخلیه خازن‌ها را به الکترود میانی متصل به زمین داده و بدین واسطه مکرراً هوای اطراف صاعقه گیر یونیزه می‌شود!
