ارت سنج : همه پدیده‌های ساخت دست بشر دارای عمر مشخصی هستند که جنس مواد اولیه، نوع طراحی و ساخت، کاربرد و چالش‌هایی که این پدیده با آن‌ها درگیر است این مدت زمان را مشخص می‌کند . در همین رابطه چاه‌های ارت به عنوان یکی از همین سازوکارهای ساخت دست بشر نیز دارای عمر مفیدی هستند که در صورت عبور از آن با تهدیدات جدی و فراوانی روبرو خواهیم شد .
می‌دانیم که چاه‌های ارت به عنوان اماکنی برای تخلیه اضافه بار الکتریکی یک سیستم، چاهی عمیق و دربردارنده یک هادی الکتریکی مقاومت پایین بوده تا به راحتی جریان مذکور را به زمین زیر سازه تحت حفاظت هدایت نماید .
در همین رابطه چنانچه این سامانه به دلیل تهدیداتی نظیر خوردگی صفحه مسی با نمک و یا بالا رفتن مقاومت خاک در پی خشک شدن درون چاه به درستی کار نکرده و بی آنکه به این عمر مفید توجهی داشته باشیم به کار کشیدن از آن ادامه دهیم، ممکن است ارتينگ ساختمان توانایی رد کردن سرج یا صاعقه را نداشته و به آتش سوزی، انفجار و ورود خسارت‌های اساسی به این بنا منجر شود .
در نتیجه اینکه سنجش وضعیت کلی آن به صورت دوره‌ای ضروری بوده که این وظیفه تا حدی بر عهده دستگاه ارت سنج می‌باشد .
ارت سنج چیست؟
ارت سنج‌ها به طور خلاصه دستگاه‌هایی برای سنجش مقاومت چاه هستند . این محصولات به طور کلی در دو دسته آنالوگ یا عقربه‌ای که کاربردی ساده و به تناسب آن دقت پایین‌تری داشته و دیجیتالی که کاربردی پیچیده‌تر با نتیجه‌ای دقیق و فنی‌تری دارند طراحی، تولید و استفاده می‌شوند . گفتنیست که خود نمونه‌های دیجیتالی دارای زیر مجموعه‌هایی نظیر ارت‌سنج دو سیمه، سه سیمه، چهار سیمه و کلمپی می‌باشند .
ما از چاه‌های ارت به منظور جلوگیری از وقوع اتفاقات ناگواری که سرمنشاء آن‌ها نوسانات شدید برق است استفاده می‌کنیم، یعنی تهدیداتی که شاید هیچگاه انفاق نیافتند، اما چنانچه بر سر ما نازل شوند باید انتظار خساراتی سنگین و گاه غیر قابل جبران را داشته باشیم، از این رو بر ماست تا به تجهیزاتی استاندارد عملکرد آن‌ها را بسنجیم .
طبق استانداردهایی که از سوی آژانس ملی حفاظت در برابر آتش سوزی (NFPA) و موسسه مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) آمریکا تعریف شده است چنانچه مقاومت این سامانه بیش از 5 اهم بوده و احتمال آن رود که این جریان ممکن است به زمین منتقل نشود، چاه مربوطه و سیستم ارتینگ دارای ایرادی محسوس می‌باشد .
بررسی این معضل که وظیفه اصلی ارت سنج می‌باشد سبب می‌گردد تا کاربران در برابر جریان نشتی تجهیزات خانگی و صنعتی در امان مانده، تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی آسیب نبینند، فیوز حفاظ جان و سرج ارستر ها وظیفه خود را به خوبی انجام داده و نهایتاً جریان‌های نشتی دفع شوند .
چه عواملی موجب افزایش مقاومت چاه ارت می‌شوند؟
از آنجایی که برپایی یک سامانه ارتینگ در گرو عواملی مختلفی می‌باشد، هریک از آن‌ها می‌توانند روی میزان مقاومت کلی سیستم تأثیرگذار باشند . به عنوان مثال طول و قطر الکترود در میزان مقاومت تأثیرگذارند اما از آنجایی که تا لحظه مرگ چاه تغییری در آن‌ها به وجود نمی‌آید می‌توان گفت که افزایش مقاومت ربطی به آن‌ها ندارد. این در حالیست که ممکن است پوسته رویی آن‌ها خورده شود، در نتیجه سطح درگیری این میله‌ها با خاک مرطوب کم و مقاومت افزایش می‌یابد .
از سویی دیگر نمی توان از میزان تری و خشکی خاک گذشت، این عوامل تغییر کرده و می‌توانند به از دور خارج شدن چاه بیانجامند . خشکی خاک موجب افزایش حرارت و مقاومت خاک می‌شود، در نتیجه بی دلیل نیست که در لحظه حفر چاه قسمت‌های مختلفی از فضای در دسترس کارفرما تجزیه و تحلیل شده و نمناک‌ترین آن که با کوتاه‌ترین عمق به حد مطلوب ارتینگ می‌رسد انتخاب می‌گردد .
در هربار چک کردن کیفیت خاک و وضعیت کلی چاه، چنانچه میزان مقاومت آن به نسبت نوبت قبل20درصد افزایش داشته باشد این سامانه از مسیر خود خارج شده و مستلزم پذیرش اقدامات اضطراری به منظور بازیابی توان خود می‌باشد. به طور کلی اگر بازرسی ارتینگ به طور منظم و دوره‌ای توسط کارشناسان فن – در این مورد تیم عملیاتی مجموعه اکسین رعد – انجام نشود احتمال از بین رفتن چاه وجود دارد که با تعویض خاک یا حفر نمونه‌ای دیگر قابل جبران است .
نحوه کار با ارت سنج
به هنگام استفاده از ارت‌سنج دوسیمه که برای تک چاه‌ها مناسب است، پراپ های زرد و قرمز را به یکدیگر اتصال کوتاه داده و به میله متصل می‌شوند؛ از سویی دیگر پراپ سبز به چاه ارت چسبانده می‌شود .
ارت‌سنج کلمپی هم که برای مواقعی که حداقل دو چاه ارت موازی داریم مناسب می‌باشد، با سازوکاری مشابه برای مواردی که نیازمند دقت بالا و اعدادی با تلورانس کم هستیم مورد استفاده قرار می‌گیرند، در نتیجه کالیبره کردن آن‌ها در بدو شروع سنجش مقاومت چاه ضروریست .
