سیستم ارتینگ عمقی : در یادداشت‌های قبلی به این مطلب پرداختیم که سیستم ارت با دو روش کلی سطحی یا عمقی روی یک سازه اعمال می شود . در همین رابطه روش سطحی برای مواقعی بود که شهر مورد نظر ما دارایی ارتفاعی کمتر از دریا بوده، سایت مذکور فاقد اعوجاج و ناهمواری‌های زیادی باشد، فضای مورد نیاز و حداقلی برای حفاری در اطراف سایت موجود بوده و نهایتاً فاصله بین دکل و سایت زیاد باشد . با عنایت به این توضیحات اینک نوبت شرح و بسط روش دوم – یعنی سیستم ارتینگ عمقی – می‌رسد .
سیستم ارتینگ عمقی
همانطور که از نام این روش برمی‌آید برای برپایی یک سیستم ارتینگ عمقی به حفر یک چاه ، قرار دادن یک هادی کم مقاومت در اعماق آن و هدایت صاعقه برخوردی با سرج ارستر به این سازوکار نیاز داریم . در همین رابطه اقدامات زیر را در دستور کار خود خواهیم داشت :
انتخاب محل چاه و ویژگی‌های آن
برای انتخاب محل چاه ارت در ابتدا باید بدانیم که چرا این چاه را حفر می‌کنیم! بدیهیست که هدف ما از کندن آن به وجود آوردن مأمنی برای انتقال بی خطر و کم دردسر صاعقه به عمق زمین می باشد، در نتیجه باید چاه ما با زمینی همواره رسانا در ارتباط باشد . پر واضخ است که در ساختار خاک یک زمین یا باغچه تنها عاملی که به صورت طبیعی و در حجم زیاد یافت شده که توانایی عبور دادن الکترون‌های جریان پرقدرت برق را دارد، آب موجود در آنهاست؛ فلذا یافتن خاکی تر و خیس هدف ما از این تجسس می‌باشد .
جنس زمین‌های گوناگون مشابه یکدیگر نیست، در نتیجه ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن‌ها نیز با یکدیگر فرق دارد . در همین رابطه مقاومت خاک باغچه با توجه به ویژگی‌هایی که بدان اشاره شد ۵ الی ۵۰ بوده و به همین ترتیب در زمین‌های رسی، شن و ماسه‌ای و سنگلاخی زیاد می شود، بطوری که به مرز ۲۰۰ الی ۱۰۰۰۰ اهم نیز می‌رسد که این اعدد به معنای عدم نفوذ جریان برق به عمق زمین می باشد .
حفر چاه ارتينگ ساختمان
با توجه به اعداد و ارقام مذکور، میزان رسانایی زمین نسبتی عکس با عمق و دهانه چاه دارد . به طور معمول عمق 4 تا 6 متر و قطر 80 سانتیمتری برای دهانه چاه پیشنهاد می شود، با این حال میزان رطوبت خاک می‌تواند عاملی باشد که این اعداد را تا حدی تغییر دهد .
لازم به ذکر است که گاهی علاوه بر کابلی که که از برقگیر به سمت چاه روانه می‌شود، سیم ارت داخل ساختمان نیز همین مسیر را طی می‌کند که بهتر است در دو راه مجزا و ایزوله (به منظور عدم تأثیرگذاری روی دیگری) وارد چاه شوند .
اتصال سیم به صفحه مسی
چنانچه تصاویر یا فیلم‌های برپایی یک سامانه برقگیر را مشاهده کرده یا از نزدیک این فرآیند را دیده باشید به این نکته عنایت دارید که سیم‌های هدایت شده تا درون چاه همان جا مدفون نشده و به پایانه مشخصی متصل می شود ؛ صفحه‌ای مسی که تثبیت کننده کابل بوده و آن را در جای خود ثابت نگه می‌دارد. این قطعه به دلیل پتانسیل الکتریکی کمتر خود الکترون‌های حاصل از برخورد رعد و برق را به سمت خود کشیده و بواسطه ضخامتی که دارد به راحتی جریان مذکور را به خاک مرطوب انتقال می دهد .
در همین رابطه کابلی که قرار است جریان صاعقه را به درون چاه هدایت کند به صفحه مسی جوش داده می شود . این جوش که با کمک برنج و نقره یا “کد ولد ” محقق می‌گردد از آن جهت ضروریست که با گذشت زمان یا فعل و انفعالاتی که روی این سامانه انجام می‌پذیرد سیم از صفحه جدا نشده و عملاً سیستم ارتینگ عمقی از دور خارج نگردد .
زمانی که چاه آماده پذیرش این صفحه شد ، دو کابل مذکور با نمره 50 به آن جوش داده شده ، یکی به دکل و دیگری به شینه داخل ساختمان خواهند رفت .
پر نمودن چاه
اگرچه در نظر اول همه امور مربوط به برپایی و بازرسي سيستم ارتينگ انجام شده و در این قسمت تنها ملزم به قرار دادن صفحه مسی در کف و پر کردن چاه با همان خا‌ک‌هایی که در هنگام حفر بیرون ریخته شده‌اند هستیم، اما این پروسه به این سادگی‌ها نیز نبوده و رعایت اقداماتی در این مرحله است که همانند فوت کوزه‌گری موجب انتقال بی‌دردسر صاعقه به زمین امن زیر ساختمان می شود .
با گذشت یک روز از این کار یک سوم فضای خالی را با خاك نرمی مثل رس پر می‌کنیم . بنتونيت ماده‌ای کاهنده مقاومت زمین است که سبب می شود جریان برق از گستره چاه خارج نشود . در همین رابطه با درست کردن ملاتی از این ماده با آب ، 20 سانتیمتر بعدی چاه را نیز پر می‌کنیم . لازم به ذکر است که هرچه این ماده غلیظتر باشد (به این معنا که ماده اولیه بیشتر در ملات بریزیم) نتیجه کار بهتر خواهد شد .
قرار دادن صفحه مسی در خاک
پس از اینکه این صفحه را به صورت عمودی در خاک قرار داده و اطراف و روی آن را با دوغاب مرحله پیش پر نمودیم، 20 سانتیمتر خالی هنوز وجود دارد . در همین رابطه 10 سانتیمتر پایین‌تر را با خاک معمولی، سرند شده یا کشاورزی پر کرده و روی آن را نیز به منظور نفوذ آب باران یا دیگر آب های سطحی با شن یا سنگریزه می پوشانیم .
گفتنیست که مجرایی که چاه را به دکل یا پای ساختمان می رساند نیز با کمک خاک سرند شده کشاورزی، خاک معمولی یا مخلوط با بنتونيت پر می شود .
نکته مهم : شرایطی که آن را شرح دادیم مربوط به زمانیست که خاک دارای رطوبت ذاتی باشد . در غیر این صورت باید لوله پلیکایی را به صورت مورب از بالا تا مرکز انتهای چاه نصب کرده و داخل آن به اندازه نیم متر شن بریزیم تا بدین ترتیب بتوانیم در زمان‌هایی مشخص آب مورد نیاز این سامانه را به صورت دستی به خاک تزریق کنیم .
لازم به ذکر است که در شرایطی که این لوله به درستی نصب شده و عمل آبرسانی انجام پذیرد، آسفالت یا سیمان کردن روی چاه ایرادی ندارد، هرچند بهتر است همواره سطح رویی چاه برای آب نفوذپذیر باشد .
